Tanzimat Sonrası Osmanlı Kara Ordusunda Emeklilik İşlemlerine Dair Yapılan Düzenlemeler ve 1881 Tarihli Tekâüt Kanunnamesinin Tahlili

Öz

Klasik dönem Osmanlı toplumunda, sosyal güvenlik işleri aile içi yardımlaşma ve vakıflar
aracılığıyla yürütülürdü. Devletin en önemli savaş gücü olan Osmanlı kara kuvvetleri personelinin
emeklilik işlemleri, Tanzimat sonrasında sistemli hale getirildi. 1865 yılında tüm askerleri
kapsayan bir emekli sandığı kuruldu. Ancak 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında
meydana gelen gelişmeler, sandığın yükünü artırdığından yeni bir düzenlemeye gidildi. Savaşta
sakat kalan ve yaralananlar ile şehit düşenlerin ailelerine emekli maaşı verebilmek amacıyla
kara kuvvetleri için ayrı bir emekli sandığı tesis edildi.
Bu çalışmada söz konusu sandığın işleyişini düzenleyen 1881 tarihli sandık nizamnamesi
incelendi. Nizamnamede yer verilen sandığın sermayesi, yönetimi, askerlerin emeklilik yaş
sınırı, alacakları maaş tutarı, hastalık ya da sakatlık dereceleri, ailelerine ödenecek maaş tutarları
v.b. daha birçok husus ayrıntılı olarak tahlil edildi.