1917 Ekim Devriminden Mondros Ateşkes Antlaşmasına Türk Ocaklarının Rusya Türklerine Bakışı

Öz

Bu çalışma, Rusya’da gerçekleşen 1917 Ekim Devrimin sonucunda, Türk Ocaklarının, Rusya
Türklerine yönelik ilgisini belirlemeyi amaçlamıştır. Konunun sınırlarını belirleyen dönemde
Türk Ocakları ile Rusya Türklerinin ilişkilerini değerlendiren bir eserin olmaması çalışmanın
özgün tarafıdır. Çalışma boyunca, Osmanlı Devleti’ndeki Türkçü çevrelerin ülke dışındaki
Türklere bakışı ve 1917 Ekim Devriminin bu çevrelerde yarattığı etki izlenecektir. Bu ilgide
önceki dönemlere göre yaşanan artışlar, azalmalar ve süreklilikler belirlenecektir.
Türk Ocağı’nın Rusya Türklerine yönelik ilgisi belirlenirken, Türk Yurdu dergisinde Rusya
Türklerine dair yazılar, Rusya’dan Türkiye’ye gelen ve Türk Ocaklılarla buluşan heyetler ve
Türk Ocağı çevresinde tartışılan “ülke dışındaki Türklere yardım” konuları üzerinden sonuçlara
ulaşılmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın temel kaynağı, Türk Yurdu dergisinde yayımlanan yazılardır. Bununla birlikte,
kamuoyunda beliren görüşlerden yararlanmak amacıyla ‘Tanin’ ve ‘Vakit’ gibi bazı süreli
yayınlar da incelenmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşivinde Türk Ocağı’nın Rusya Türklerine
yönelik faaliyetleri ile doğrudan ilgili arşiv belgesi çok azdır. Yine de konuyla ilgili olabilecek
bu türden belgeler değerlendirmiştir. Dönemi yaşamış ve olayların içerisinde bulunmuş kişilerin
anıları da çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmanın Mondros Ateşkes Antlaşması ile sınırlandırılması,
bu tarihten itibaren Türk Ocağının faaliyetlerine ara vermesi nedeniyledir