NİĞDE ATASÖZLERİNDE METAFOR VE KULLANIMI

Öz

Atasözleri bir milletin töresini, adetlerini, gelenek ve göreneklerini, yaşam tarzını ve hayat felsefesini yansıtan kalıplaşmış sözlerdir. Ata tecrübelerinin ürünleri olan bu anonim sözler, sözlü ve yazılı kültür ortamları bağlamında asırlar öncesinden günümüze ulaşmıştır. Atasözlerinin asırlar boyunca yaşamasında öğüt ve ikaz içerikli olmaları, çözümlenmesi güç durumlar karşısında genel geçerliği olan bir yargıya varmaları ve etkileyici / çarpıcı bir üsluba sahip olmaları etkendir. Bu üslup onları âdeta hafızalara kazımış ve böylelikle unutulmalarına engel olmuştur. Dolaylı anlatım tarzı ve söz sanatları (benzetme, tezat, kişileştirme, metafor, metonimi, vb.) kullanımı, bu etkileyici üslubun en güçlü unsurlarıdır. Atasözlerinde kullanılan söz sanatlarından birisi de metafordur. Metaforun atasözlerindeki fonksiyonu anlatılan durum, olay ya da kavramı belirginleştirmek, başka bir ifade ile somutlaştırmaktır. Bu makalede, yazılı kaynaklardan tespit edilen Niğde atasözlerinde yer alan metaforlar ve çeşitleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda “ontolojik metaforlar”ın Niğde atasözlerinde en sık kullanılan metaforlar olduğu ve bunların da somutlaştırma işlevini üstlendikleri tespit edilmiştir.