Kutadgu Bilig’in Fergana Nüshasındaki Satır Altı Notlar Üzerine / On The Notes Of Below The Line In The Fergana Editon Of Kutadgu Bilig

Öz

Türk dilinin en önemli kaynaklarından biri olan Kutadgu Bilig üzerine bu güne kadar birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar içinde en önemlisi hiç şüphesiz ki Türk dilinin büyük âlimi Reşit Rahmeti Arat’ın Latin harflerine aktarım ve çeviri çalışmalarıdır. Eserin dizin çalışması ise daha sonra diğer dil bilginleri tarafından Arat adına yayımlamıştır. Bu yayımlardan sonra da eser üzerine çalışmalar durmamıştır. Kutadgu Bilig’in okunuşu, çevirisi ve dizini üzerine yeni yorumlar, düzeltmeler, öneriler hala devam etmektedir.

Kutadgu Bilig’in Herat, Fergana ve Mısır nüshaları olmak üzere üç nüshası vardır. Bunlar içerisinde en eski olanın Fergana nüshası olduğu tahmin edilmektedir. Fergana nüshasının diğer bir özelliği de satır altı olarak adlandıracağımız satır altı, satır üstü veya sayfa kenarı notlarını, içerisinde en çok barındıran nüsha olmasıdır. Son zamanlarda yayımlanan tıpkıbasımlar gelişen teknolojinin sayesinde çok daha net ve okunur durumdadır. Bizde buradan hareketle bu metin dışı notların niçin konduğunu araştırmak istedik. Bu notlar rastgele konmuş notlar mıydı yoksa bilinçli kişilerce eklenmiş ve Kutadgu Bilig’in herhangi bir noktasına ışık tutabilecek nitelikteler miydi? Çalışmanın temelini bu sorulara aranan yanıtlar oluşturmaktadır.

Çalışmamızda öncelikle bu konuyla ilgili çalışmalardan bahsedilmiş, daha sonra çalışmanın metodu ve çalışmada kullanılan malzeme hakkında bilgi verilmiştir. Belirtilen metot ve malzemeler ışığında konu işlenmiş elde edilen bulgu ve veriler, sonuç bölümünde değerlendirilmiştir. 

Until now, a lot of studies have been conducted on Kutadgu Bilig one of the most important sources of the Turkish language. Undoubtedly a great scholar of Turkish Rashid Rahmeti Arat's transfer to the Latin alphabet and translation is the most important of these studies. The index of book  was later published on behalf of Arat by other scholars of language. After this publication has not stopped working on the book. New comments, corrections, suggestions are still  going on the reading, translation and index of Kutadgu Bilig.

There are three editon including Herat, Fergana ve Mısır of Kutadgu Bilig. It was estimated which Fergana editon is the oldest among them. Another feature of Fergana edition  is which most including edition to the notes of below the line, over the line, and edge the page that we called below the line. Recently published facsimiles are much clearer and legible due to the developing technology. From this point of view we wanted to investigate whether below the line notes why was put. Are these notes was put randomly or  added by conscious people and  that might shed light on any point of Kutadgu Bilig? Sought answers to these questions constitutes basic of the study.

In our study, primarly mentioned the work on this issue, then  were given information about the method of the study and the materials used in the study. The issue treated In the light of the specified methods and materials  and  findings and data obtained was evaluated in the results section.