YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE “AL-” FİİLİNİN YARDIMCI FİİL OLARAK KULLANIMI VE FONKSİYONLARI / AS AN AUXILIARY VERB USING AND FUNCTION OF THE VERB “AL-“ IN MODERN UYGHUR TURKIC

Mustafa YILDIZ

Öz


Yeni Uygur Türkçesi, birleşik fiilin bir türü olan tasvir fiilleri bakımından oldukça zengin bir yazı dilidir. Bugün Türk yazı dillerinde söz konusu birleşik fiil yapılarında kullanılan yardımcı fillerin sayısı aşağı yukarı 30 civarındadır. Bu anlamda, Yeni Uygur Türkçesinde bilinen 27 tane yardımcı fiil vardır. Bunlar, al-, ät- (ävät-),  başla-,  baḳ-, bar-, bär-, bol-, çiḳ-, çüş-, ḳal-, käl-, kät, ḳil-, kir-, kör-, ḳoy-, mañ-, oltur-, öt-, sal-, taşla-, toḫta-, tur-, tügät-, yat-, yät-, yür- filleridir.

Bu çalışmada, zikredilen fiillerden al- fiilinin bir yardımcı fiil olarak kullanımı üzerinde durulmuş ve bu fiille kurulan tasvir fiillerindeki anlam ayrıntıları incelenmiştir.     


Anahtar Kelimeler


Yeni Uygur Türkçesi, tasvir fiili, birleşik fiil, yardımcı fiil

Tam Metin:

PDF

Referanslar


A) TARANAN ESERLER

Äziz Savut, www.tangritagh.net(com) 5/25/2003 Maḳale-Xewerliri (Hikâye).

BÄHRAM, Calalidin (1994), Ḳäbrä Beşidiki Çüş, Şincan.

Cungo Milletliri, S. 2001-6, (2001), Şincan

SÄMÄDİY, Ziya (1984), Mayimḫan, Almuata.

-----------------------(1985), Jillar Siri, Almuata.

-----------------------(1995), Äḫmät Äpändi, Almuata.

ERCİLASUN, Ahmet Bican (1988), Uygur Halk Masalları, Ankara.

KASAPOĞLU ÇENGEL, Hülya (2000) Abdurrehim Ötkür’ün Şiirleri,

C. I-II, İstanbul. (inceleme).

ÖTKÜR, Abdurrehim (1989), Oyġanġan Zemin, Şincan.

Uyġur Folkloriniñ Antologiyasi, (1988), Almuata.

Uyġur Ḫälḳ Dastanliri, (1991), Şincan.

Äsirdin Buyanki Uygur Yeziḳ Täräḳḳiyāti, Uyghurlar

B)FAYDALANILAN ESERLER

ARAT, Reşid Rahmetî (1987), “Die Hilfsverben und Verbal adverbien im Altaischen”, Makaleler, Ankara.

----------------------------------(1991), Kutadgu Bilig I. Metin, Ankara.

BANGUOĞLU, Tahsin (1990), Türkçenin Grameri, Ankara.

ECKMANN, Janos (1958), “Çağatay Dili Hakkında Notlar” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1958, Ankara: TDK Yay., 115-126.

HACİYEV, Azim (1973), Fe’l, Taşkent.

------------------------(1966). Özbek Tilide Kömekçi Fe’ller, Taşkent.

ISKAKOV, A. (1974), Kazırgi Kazak Tili-Morfologiya, Almatı.

KARAHAN Leylâ (1990), “Görülen Geçmiş Zaman Eki –dı/-di’nin Tarz ve Bağlama Fonksiyonlarına Dair”, TKAE, C. XVIII, s. 335-341.

KORKMAZ, Zeynep (1995), “Türkiye Türkçesinde ‘İktidar’ ve ‘İmkân’ Gösteren Yardımcı Fiiller ve Gelişmeleri”, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. I, Ankara.

Özbek Tilinin İzahli Lügeti, (1981) C. I-II, Moskova.

SCHAMİLOĞLU, Uli (1996), “Türk Dillerinde Yardımcı Fiiller Sorunu”, Uluslar Arası Türk Dili Kongresi 1988, Ankara.

TÖMÜR, Hamit (1987), Hazirki Zaman Uygur Tili Grammatikisi-Morfologiya, Şincan.

YOLDAŞEV, A. A. (1965), Analitiçeskie formı glagola v tyurkskiḫ yazıkaḫ, Moskva.

ZEYNALOV, Ferhad (1986), “Türk Dillerinde Birleşik Eylem Meselesi”, İÜ Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, İstanbul.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.