OSMANLIDAN GÜNÜMÜZE TÜRK TOPLUMUNDA ÇEVRE ANLAYIŞININ GELİŞMESİNDE VAKIFLAR VE DERNEKLER / FOUNDATIONS AND ASSOCIATIONS FOR THE DEVELOPMENT OF ENVIRONMENTAL UNDERSTANDING OF TURKISH SOCIETY FROM OTTOMAN EMPIRE TO THE PRESENT DAY

Öz

Modern öncesi dünyanın çevre sorunlarının başında temiz suyun temini ve su kaynaklarının muhafazası, yaşanılan mekânların temizliği, ölen ve kesilen hayvanlar ile insan atıklarının gelişi güzel bir yerlere atılmaması, salgın hastalıklara karşı tedbirler alınması, hayvanların bakımı ve korunması vs. gibi hususlar gelmektedir. Osmanlı devletinde, gerek İstanbul eksenli merkezi yönetim, gerekse taşra merkezli yöneticiler veya vakıflar bu tür sorunların giderilmesinde birinci derecede aktif rol oynamışlardır. Merkezi yönetim çıkardığı ferman ve kanunlarla, şehir yönetimleri muhtesibin denetimleriyle, vakıflar da hizmet alanları ile söz konusu problemlerin olumsuzluklarını bir yandan gidermeye, bir yandan da yaşanılabilir bir dünya inşa etmeye çalışmışlardır. Doğrudan çevre problemlerini konu edinen vakıfların yanında, kuruluş amacı farklı olmasına rağmen bu alana hizmet eden vakıflar da kurulmuştur. Böylece, verdikleri hizmetlerle toplumda çevre bilincinin ve anlayışının şekillenmesini sağlamışlardır. Bu husus, günümüzde de geçmişteki gibi doğrudan çevre problemlerine dikkat çeken ve bir şeyler yapma gerekliliğine inanan kişi ve kesimlerin kurduğu vakıf ve derneklerle devam etmektedir.