ANADOLU BÖLGE VE YÖRE TİPLERİ BAĞLAMINDA / EĞİSTELİ/BAĞBAŞI (KONYA) FIKRALARI EĞİSTELİ/BAĞBAŞI (KONYA) JOKES IN THE CONTEXT OF ANATOLIAN REGIONS AND NEIGHBOURHOOD

Aziz AYVA, Muhammed KALAYCI

Öz


Anlatmaya bağlı Türk halk edebiyatı türleri içerisinde yer alan fıkralar; mizahî unsurları, kısa ve yoğun anlatımı, güldürürken düşündüren özelliği ve sade bir dille anlatılmalarıyla diğer türlerden kolayca ayrılırlar. Türk fıkraları üzerindeki çalışmalar başta Nasreddin Hoca olmak üzere belli başlı tipler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ünü ulusal sınırların dışına taşmış Nasreddin Hoca fıkralarının yanında daha dar çevrelerde tanınan yöresel ve bölge tipleri de Türk fıkralarının zenginliğinin işareti olarak kabul edilebilir.

Bu bağlamda; Konya’nın Hadim ilçesine bağlı Eğiste (Bağbaşı) Mahallesi insanları üzerine öteden beri anlatılan fıkralar da yöresel ve bölge tipleri içerisinde daha önce ele alınmamış bir fıkra tipi olarak dikkat çekmektedir. Yöre insanının karşılaştığı olaylar karşısındaki tavrı; mizah, hazırcevaplık ve yöresel unsurlarla birleşince orijinal bir fıkra tipini ortaya çıkarmıştır. Makalemizde Eğiste (Bağbaşı)’den derlenen fıkralardan hareketle Eğisteli fıkra tipinin özellikleri, yörenin coğrafî ve kültürel özellikleriyle tip arasındaki ilişki, fıkra tipinin mizah unsurları gibi konular ele alınacak ve yöreden derlenmiş fıkralardan örnekler verilecektir.


Anahtar Kelimeler


Halk Edebiyatı, Fıkra, Fıkra Tipi, Eğiste (Bağbaşı), Eğiste Fıkraları, Mizah.

Tam Metin:

PDF

Referanslar


APAYDIN, Mustafa (1993), Türk Hiciv Edebiyatında Ziya Paşa, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

ARTUN, Erman (1996), “Adana Karatepeli Fıkraları”, Adana.

BORATAV, Pertev Naili (1982), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Gerçek Yayınları, İstanbul.

BOYRAZ, Şeref (1996), “Nasreddin Hoca Fıkralarında Zaman, Mekân ve Şahıslar”, Nasreddin Hoca’ya Armağan, (hzl. M. Sabri Koz), İstanbul.

EKMEKÇİ, Mustafa (1992), “Hadim’den Dikili’ye…”, 04.08.1992 tarihli Cumhuriyet Gazetesi, s. 12.

ATALAY, Besim (1941), Dîvânü Lügati’t Türk, Ankara.

SAKAOĞLU, Saim (1994), “Türk Dünyası Mahallî Tipleriyle Anadolu Fıkra Tipleri Arasındaki Paralellikler”, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, S. 9-10, Konya. (16 Aralık 1993 tarihinde Türk Dil Kurumu’nda verilen konferansın metnidir.)

TUĞLACI, Pars (1972), “Mizah”, Okyanus Ansiklopedik Sözlük, C. III, s. 107, İstanbul.

OĞUZ, Öcal-AÇA, Mehmet, vd. (2015), Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, Grafiker Yayınları, s. 200-207, Ankara.

ÜRKMEZ, Melâhat (2014), Ödlek Musa, Gençlik Kitabevi Yayınları, Konya.

YILDIRIM, Dursun (1999), Türk Edebiyatında Bektaşi Fıkraları, Akçağ Yayınları, Ankara.


Refback'ler

  • Şu halde refbacks yoktur.


Creative Commons Lisansı
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.